Capaciteitsvergoedingsmechanisme (CRM)
Het CRM zorgt ervoor dat er voldoende capaciteit beschikbaar is om aan de piekvraag te voldoen tijdens schaarstemomenten, door de deelnemende capaciteit(en) te vergoeden voor hun bijdrage aan de bevoorradingszekerheid.
Wat is het CRM?
Bevoorradingszekerheid voor België garanderen
Het CRM is erop gericht om eigenaars van capaciteit te compenseren die geconfronteerd worden met het zogenaamde ‘missing money’-probleem: hun investeringskosten worden niet volledig gedekt door de potentiële inkomsten uit de energiemarkt. Deze aanvullende vergoeding moet ervoor zorgen dat bestaande en nieuwe capaciteit op de markt blijft of bijkomt.
Om een volledig beeld en de juridische informatie over het CRM te krijgen, raadpleeg dan het juridische kader van het CRM (zie hieronder) en de werkingregels, die worden toegelicht en gepubliceerd op de productontwerp-pagina.
Hoe deel te nemen aan het CRM?
Er zijn vijf grote stappen om deel te nemen aan het CRM:
- Prekwalificatie: Tijdens de prekwalificatie kun je een Leveringspunt registreren bij Elia, hetzij om aan je wettelijke verplichting te voldoen, hetzij om te bepalen met wel in aanmerking komend volume je kan deelnemen aan het CRM. Als je alleen aan je wettelijke verplichting wenst te voldoen, maar niet de intentie hebt om te bieden in de Veiling, is dit de enige verplichte stap.
- Veiling: Je kan met je pregekwalificeerde eenheid je in aanmerking komende capaciteit aanbieden tegen een Biedprijs naar keuze, maar binnen de toepasselijke prijsplafonds.
- Capaciteitscontract: Indien je bod wordt aanvaard, is de volgende stap het ondertekenen van het Capaciteitscontract, waarmee de overeenkomst juridisch bindend wordt vastgelegd.
- Pre-leveringscontrole: Tijdens de Pre-leveringscontrole verifieert Elia of de gecontracteerde Capaciteit effectief in staat is om de gevraagde capaciteit te leveren
- Vergoeding, terugbetaling, and beschibkaarheid: Wees beschikbaar op momenten relevant voor adequacy, ontvang de bijhorende vergoeding en voldoe aan de terugbetalingsverplichting door terug te betalen als de day-ahead elektriciteitsprijs hoger is dan de Uitoefenprijs.
CRM quick facts
-
Waarom bestaat het CRM?
Het CRM wil de bevoorradingszekerheid waarborgen via twee hoofddoelstellingen:
1. Het behouden van bestaande capaciteit op de markt;
2. Het aantrekken van nieuwe capaciteit om het tekort aan te vullen dat nodig is om aan de Belgische betrouwbaarheidseis te voldoen.
Dit wordt geïllustreerd in onderstaande grafiek, waar te zien is hoeveel extra capaciteit België de komende tien jaar zal nodig hebben om aan de betrouwbaarheidseis te voldoen. Bijkomende capaciteit is noodzakelijk bovenop de nieuwe capaciteit reeds gecontracteerd in de CRM en de gedeeltelijke nucleaire verlenging. Het volume van de nieuwe capaciteiten is afhankelijk van het scenario en wordt getoond in de staven. Dit volume komt bovenop de bestaande capaciteit die ook in de markt moet blijven (de zwarte lijn onderaan). De Adequacy- en Flexibility-studie 2026-2036 toont dat zonder bijkomende steunmaatregelen deze nieuwe capaciteit niet ontwikkeld wordt en dat bestaande capaciteit uit de markt zou verdwijnen.
Bron: Adequacy and Flexibility study 2026-2036 (Elia, 2025)
-
Kan het CRM gecombineerd worden met inkomsten uit de energiemarkten?Aangezien het CRM een ondersteuningsmechanisme is voor assets die geconfronteerd worden met het ‘missing money’-probleem, komt het bovenop de reguliere inkomsten uit de energiemarkten. Het is daarom mogelijk om inkomsten uit de energiemarkten en/of uit de levering van balancerings- en redispatchingsdiensten aan Elia te combineren met het CRM.
-
Wie kan deelnemen?Elke netgebruiker (of gemachtigde tegenpartij) met productie-, DSM- of opslagunits op elk spanningsniveau kan deelnemen aan het CRM. Voor sommige netgebruikers is deelname verplicht. Om te kunnen bieden, moet je voldoen aan enkele voorwaarden, zoals een minimale gereduceerde capaciteit van 1MW, je moet onder de CO2-drempel blijven (zoals gedefinieerd in de Werkingsregels), en afstand doen van andere vormen van variabele subsidies. Meer informatie op naar prekwalificatiepagina.
-
Wie moet deelnemen?Een aantal Belgische capaciteitshouders zijn verplicht deel te nemen aan het CRM-prekwalificatieproces (zie deprekwalificatiepagina voor meer info over verplichte deelname).
-
Wanneer vindt het CRM-proces plaats?Het CRM werd door de Europese Commissie goedgekeurd voor een periode van 10 jaar, van 2025 tot 2034. Toch worden alle stappen van de CRM-cyclus jaarlijks doorlopen. De eerste stap om te kunnen deelnemen aan de Veiling is het prekwalificeren van je eenhe(i)d(en): daarvoor moet je een Prekwalificatiedossier indienen vóór 15 juni, volgens de deadlines zoals bepaald in de Elektriciteitswet. Na succesvolle prekwalificatie kan de CRM-kandidaat een bod indienen in de veiling.
Wanneer een capaciteit geselecteerd wordt in de Veiling (Y-4, Y-2 of Y-1), begint de “Pre-leveringsperiode”, die loopt tot de start van de Leveringsperiode. Meer informatie hierover vind je onder ‘Wat is de tijdslijn om deel te nemen’.
Het CRM voorziet ook een Secundaire Markt. Dit stelt Capaciteitsleveranciers in staat hun verplichting over te dragen aan een andere aanbieder. De Secundaire Markt is het hele jaar open en continu beschikbaar.
Voor de deelname van buitenlandse capaciteiten gelden andere timings. Raadpleeg hiervoor de ontwerpnota voor buitenlandse deelname: Cross border participation design note -
Wat is de vergoeding als ik deelneem?Na selectie van het Bod volgt de vergoeding op basis van het pay-as-bid-principe. Dit betekent dat, indien je bod wordt aanvaard, de vergoeding gelijk zal zijn aan je Biedprijs in de Veiling. Via Watts.happening kun je een indicatie krijgen van de mogelijke vergoeding voor jouw asset.
Er gelden maximale biedprijzen (caps) voor elke Veiling. Nieuwe capaciteiten met een Investeringsdossier zijn onderhevig aan de Globale Maximumprijs. Bestaande capaciteiten (met of zonder Investeringsdossier) zijn onderhevig aan de Intermediaire Maximumprijs (IPC).
-
Kan ik deelnemen in combinatie met andere variabele subsidies?Het is niet mogelijk om het CRM te combineren met andere vormen van variabele subsidies gedurende de volledige looptijd van het capaciteitcontract waarvoor een capaciteit geselecteerd wordt (bv. groenestroomcertificaten, WKK-certificaten). Daarom moeten kandidaten bij het indienen van het Prekwalificatiedossier een document toevoegen met de titel ‘Afstand van exploitatiesteun’, waarin zij erkennen dat zij afstand doen van dergelijke subsidies indien ze geselecteerd worden in de veiling.
Deze ondersteuning is toegankelijk voor alle in aanmerking komende capaciteitshouders die aan het CRM deelnemen. Het CRM is een technologieneutraal mechanisme, open voor alle types van capaciteit (bestaande of bijkomende, productie, opslag of vraagsturing, …).
Een succesvolle prekwalificatie van de capaciteit is vereist om aan de veiling te mogen deelnemen. Prekwalificatie houdt onder meer in dat data en documenten verzameld moeten worden om aan te tonen dat de capaciteitshouder bekwaam is om in de veiling te bieden.
Wat is de tijdslijn om deel te nemen
De tijdslijn om deel te nemen wordt hieronder weergegeven:
Deze figuur heeft betrekking op een éénjarig contract, maar naast éénjarige contracten laat het CRM ook meerjarige contracten toe (tot maximum 3, 8 of 15 jaar voor nieuwe capaciteiten en tot 8 jaar voor bestaande capaciteiten) als er aan bepaalde Investeringsdrempels wordt voldaan en na goedkeuring door de regulator.
In deze figuur is er een extra stap toegevoegd, namelijk de kalibratie. Kalibratie verwijst naar het technische en regelgevende proces dat wordt gebruikt om de belangrijkste parameters en vereisten voor de verschillende CRM-veilingen te bepalen, zoals het volume aan te contracteren capaciteit en de specifieke marktparameters (zoals de Uitoefenprijs) en de toepasselijke Reductiefactoren.
De kalibratie verloopt volgens het proces dat in het wettelijke kader is vastgelegd, waarbij verschillende stakeholders betrokken zijn (marktpartijen, FOD Economie, CREG, Minister van Energie en Elia). De uiteindelijke parameters voor elke Veiling worden door de minister vastgelegd via een ministerieel besluit. Voor meer informatie op naar kalibratie pagina.
