Eerste bouwstenen Belgisch energie-eiland met succes in Noordzee geplaatst

Complexe maritieme operatie 

Het transport en de installatie van de caissons op zee is een technisch complexe operatie die gestart is op Paasmaandag 21 april 2025. Elke caisson weegt ongeveer 22.000 ton en is 58 meter lang, 28 meter breed, en tussen de 23 tussen 32 meter hoog; afhankelijk van de aanwezigheid van een stormmuur. Voor het transport vanuit de haven van Vlissingen -waar ze gebouwd worden- zijn vier krachtige sleepboten ingezet die elke caisson via de Westerschelde en de Noordzee naar de eilandlocatie brengen over een afstand van ca. 53 nautische mijlen of 98 km. De volledige installatiecyclus –van vertrek uit de haven tot plaatsing en fixatie op de eindbestemming– duurt ongeveer 24 uur. 

Figuur 1: Transportroute op zee 

Eenmaal aangekomen op de bestemming, wordt het caisson verbonden met vooraf geplaatste ankers en gepositioneerd boven de funderingszone (zie figuur 2). Geavanceerde survey-technieken, voortdurende monitoring  en nauwkeurige getijdemetingen zorgen ervoor dat het betonnen bouwblok met grote precisie wordt neergelaten. Vervolgens wordt het caisson met water gevuld, zodat het gecontroleerd en stabiel naar de zeebodem kan zakken. 

Aansluitend start de volgende bouwfase: het aanbrengen van stortsteen rond het afgezonken caisson om te beschermen tegen eventuele zomerstormen, het vullen van het caisson met zand, en voorbereidingen voor de plaatsing van het volgende caisson. Tot slot wordt de opening tussen de caissons afgesloten om te voorkomen dat er later zand kan onstappen bij de opspuitwerken van het binnenoppervlak.  

Figuur 2: positionering van eerste caisson via 8 anchorpunten voor stabiel afzinkproces

Nauwlettende opvolging van risico’s en weersomstandigheden

De operatie wordt uitgevoerd door een 10-tal schepen waaronder 4 sleepboten, een multicat-vaartuig, en bagger-, transport- en installatieschepen. In totaal zijn ongeveer 150 mensen betrokken. Het vereist een uiterst nauwkeurige planning en gebeurt in nauwe samenwerking met o.a. het MRCC (Maritiem Reddings- en Coördinatiecentrum in Oostende), de Gemeenschappelijke Nautische Autoriteit en North Sea Port. Volgens de hoogste veiligheidsstandaarden zijn noodprocedures, maritieme evacuatieplannen, en strikte communicatieprotocollen opgesteld. Alle betrokkenen zijn hierop getraind. 
Het transport en de plaatsing van de caissons op zee is ook sterk afhankelijk van de getijdenwerking en de weersomstandigheden. De operatie wordt uitsluitend uitgevoerd bij golven van maximaal 1,5 meter en windsnelheden lager dan 5 Beaufort. Twee onafhankelijke weersvoorspellingsdiensten en meerdere boei-metingen monitoren in real-time. 

Technologische topprestatie 

De succesvolle plaatsing van de eerste caissons is een belangrijke mijlpaal in de bouw van het Belgische energie-eiland. Het demonstreert ook de expertise van Belgische ondernemingen in complexe waterbouwwerken. De komende maanden zal eerst de oostzijde van het eiland worden afgewerkt waarna gestart wordt met de zuidkant. De snelheid waarmee dit gebeurt, is volledig afhankelijk van de weersomstandigheden. 

Belgiës elektriciteitshub op zee

Het Prinses Elisabeth Eiland wordt een cruciale schakel in de ontsluiting van toekomstige offshore windparken in de Belgische Noordzee. Het is zowel technologisch als economisch de meest efficiënte manier om Belgiës elektriciteitsproductie op zee sterk uit te breiden en minder afhankelijk te zijn van fossiele brandstoffen. Het project is daarom van groot strategisch belang en bepalend voor de Belgische elektriciteitsvoorziening in de komende decennia. In een verdere toekomst biedt het project ook opties om België te integreren in een eengemaakt Europees elektriciteitsnet op zee. Het Prinses Elisabeth Eiland is een van de belangrijkste projecten van het Federaal Ontwikkelingsplan voor het Belgische hoogspanningsnet dat in 2023 is goedgekeurd door de toenmalige federale regering.

De bouw van het eiland en de uitvoering van de al getekende wisselstroomcontracten (HVAC) worden onverminderd voortgezet. Twee van de drie toekomstige offshore windparken – of 60% van de nieuwe Prinses Elisabeth Windzone- worden zo gerealiseerd. 

Door de prijsstijging voor hoogspanningsinfrastructuur op gelijkstroom (HVDC) is de beslissing over de laatste contracten voor het Prinses Elisabeth Eiland uitgesteld. Elia voert dit project weliswaar uit binnen een wettelijk kader, maar staat niet onverschillig tegenover de toenemende bezorgdheid over de stijgende kosten van de HVDC-technologie. Dit uitstel is niet zonder gevolgen maar geeft extra tijd om het huidige ontwerp in de veranderende marktcontext af te wegen met alternatieve concepten.  

Elia en de betrokken federale overheden voeren hierover al geruime tijd gesprekken, met als doel een goed onderbouwde politieke beslissing te ondersteunen wanneer die genomen wordt.