Europa
Onderstaand volgt een overzicht van de belangrijkste aspecten van de Europese wetgeving voor Elia: het wetgevend basiskader (elektriciteitsverordening en richtlijn, de Risicoparaatheid verordening en de ACER verordening) en de Europese Netcodes. Deze verordeningen en richtlijnen werden verscheidene keren aangepast en maken deel uit van een breder wetgevend kader.
Basiskader
Het Europese wettelijke basiskader kent verschillende dimensies die van belang zijn voor de activiteiten van Elia. De Europese Unie hanteert verschillende instrumenten: Verordeningen (direct van toepassing), Richtlijnen (om te zetten in Federale/Regionale wetgeving) of Netwerkcodes (specifieke technische sector-richtlijnen).
Het basiskader heeft als doel:
- meer grensoverschrijdende handel en betere regionale samenwerking tot stand te brengen voor een beter geïntegreerde EU-markt;
- meer flexibiliteit te bieden om het groeiende aandeel van duurzame energiebronnen in het elektriciteitssysteem op te vangen;
- de invoering van een alomvattend kader voor consumentenbescherming dat gepaard gaat met meer rechten voor de consument;
- bevordering van marktconforme investeringen en decarbonisering van het energiesysteem in de EU;
- betere voorbereiding op elektriciteitscrisissituaties, ook door middel van grensoverschrijdende samenwerking;
- versterking van de rol van ACER, dat op EU-niveau optreedt ten voordele van alle EU-burgers.
-
Meer informatie
Het origineel Europees wettelijk kader inzake de vrijmaking van de elektriciteitsmarkt, is vastgelegd in het “Third Energy Package” van 2009. In het kader van dit energiepakket moeten de lidstaten verscheidene bepalingen implementeren in verband met transmissieactiviteiten, meer bepaald: (a) de benoeming/vergunningverlening aan een TSB(s); (b) de scheiding van generatie- en toeleveringsactiviteiten van de (eigendom en) exploitatie van het netwerk; (c) de vertrouwelijkheid van commerciële informatie; (d) niet-discriminerende toegang van derden tot het netwerk; en (e) de oprichting van onafhankelijke regulatoren. Het “Third Energy Package” is samengesteld uit, onder andere, Richtlijn Elektriciteitsmarkt 2009/72/EG, Verordening Elektriciteitsmarkt (EG) 714/2009 en Verordening (EG) No 713/2009 ter oprichting van de “Agency for the Cooperation of Energy Regulators (ACER)”.
Deze wetten zijn tussen 2016 en 2019 vervangen door het kader van het “Clean Energy Package” (hierna CEP); het betreft respectievelijk de Richtlijn (EU) 2019/944 en Verordening (EG) 2019/943 betreffende de elektriciteitsmarkt en de ACER-verordening (EU) 2019/942. Het Clean Energy Package maakte ook aanpassingen aan andere wetgeving, onder andere de Richtlijn Hernieuwbare Energie (EU) 2018/2001, de Energy Efficiency Directive (EU) 2018/844 en de zogenaamde “Governance Regulation” (EU) 2018/1999.
Het Clean Energy Package werd vanaf december 2019 door de Europese Commissie verder aangepast in het kader van de “European Green Deal”, die van de EU tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent ter wereld moet maken en emissies met 55% reduceren tegen 2030. Deze aanpassingen werden gemaakt door het “Fit for 55 Package”. Onder andere de Richtlijn Hernieuwbare Energie, de Energy Efficiency Directive, en de richtlijn betreffende het Europees Emissiehandelssysteem (2003/87/EG) werden herzien. Er werd ook een nieuwe Verordening betreffende de zogeheten “Carbon Border Adjustment Mechanism” ingevoerd.
In 2023 werden ook de Richtlijn en Verordening betreffende de Elektriciteitsmarkt herzien in reactie op de energiecrisis, met de bedoeling om hernieuwbare energie te stimuleren om zo de bevoorradingszekerheid en betaalbaarheid van energie te verzekeren. Dit gebeurde in het kader van “REPowerEU”.
In 2025 lanceerde de Europese Commissie verdere initiatieven onder haar “Competitiveness Compass”, de “Clean Industrial Deal” en het “Affordable Energy Action Plan”, waarin onder meer een vereenvoudiging van verscheidene Verordeningen en Richtlijnen wordt voorzien (‘Omnibus package’) evenals een voorstel voor een “Europese Grids package” gericht op energienetwerken.
Europese netcodes
De Europese netcodes zijn een set van technische regels die hun oorsprong vinden in Verordening (EG) nr. 714/2009 (zie boven).
Deze netcodes worden op Europees niveau vastgelegd in de vorm van verordeningen die rechtstreeks van toepassing zijn en dus direct geïmplementeerd worden.
Zoals bepaald in Verordening (EG) nr. 714/2009 moeten de Europese netcodes de harmonisatie, integratie en efficiëntie van de Europese elektriciteitsmarkt bevorderen.
De Europese netcodes kunnen opgedeeld worden in vier onderling verbonden ‘families’:
-
Connection codes
-
Operations codes
-
Market codes
-
Cybersecurity codes
Transmissienetbeheerders beheren de transmissienetten voor elektriciteit. Producenten van elektriciteit en grote klanten die elektriciteit zelf gebruiken zijn aangesloten op deze netten.
Om gebruik te kunnen maken van deze netten moeten deze netgebruikers bepaalde regels volgen. Alle vereisten waaraan deze gebruikers moeten voldoen om aangesloten te worden op de transmissienetten zijn opgenomen in verschillende aansluitingscodes, telkens met een focus op een bepaald type netgebruiker.
Meer informatie is terug te vinden op de ENTSO-E website: Network Codes Home
Om een elektriciteitssysteem zoals het transmissienet van Elia betrouwbaar en stabiel te houden, stelt elke transmissienetbeheerder plannen en schema's op ter voorbereiding van het beheer van het systeem in real-time.
Hiervoor moet geanalyseerd worden of er genoeg elektriciteit opgewekt zal worden om te voldoen aan de vraag en of het systeem de resulterende stroom op veilige manier aankan.
Meer informatie is terug te vinden op de ENTSO-E website
Een volledig eengemaakte elektriciteitsmarkt is één van de belangrijkste Europese doelstellingen.
De marktcodes spelen hierin een cruciale rol omdat zij de organisatie van de verschillende energiemarkten bepalen.
Deze marktcodes zijn opgebouwd op basis van de verschillende tijdshorizonten waarbinnen deze handel plaatsvindt, namelijk de lange termijn, de day-ahead en intraday markt, en de balancing markt. Het aanmoedigen van meer concurrentie, diversificatie van de productie en optimalisering van de bestaande infrastructuur faciliteren zijn de doelstellingen.
Een belangrijk luik is de organisatie van de grensoverschrijdende handel, die op basis van geharmoniseerde regels, de beschikbare interconnectiecapaciteiten verhandelbaar maakt.
Meer informatie is terug te vinden op de ENTSO-E website
Deze Netwerkcode geeft per activiteit een duidelijke definitie van de rollen en verantwoordelijkheden van de verschillende stakeholders.
Meer informatie vindt u op de specifieke website van ENTSO-e.
