Publieke consultatie over de aanvraag tot afwijking op de implementatie van de gate-closuretijd van de zoneoverschrijdende intradaymarkt op niet meer dan 30 minuten voor realtime

Achtergrondinformatie

De Europese Commissie stelde een hervorming voor van het bestaande ontwerp voor de elektriciteitsmarkt (Electricity Market Design Reform - EMDR) in maart 2023 met als voornaamste doelen het stimuleren van de ingebruikname van hernieuwbare energie, het beter beschermen van consumenten en het verbeteren van de industriële competitiviteit. De hervorming van het ontwerp voor de elektriciteitsmarkt werd aangenomen op 21 mei 2024 (Verordening (EU) 2024/1747 of Verordening EMDR) en is van kracht sinds 16 juli 2024.

In de context van deze hervorming beschouwt de Commissie een goed werkende en efficiënte korte-termijn markt als een essentieel instrument voor de integratie van hernieuwbare energie en flexibele energiebronnen in de elektriciteitsmarket en voor een kostenefficiënt energiesysteem. Meer specifiek is voornamelijk de intradaymarkt van belang voor marktpartijen om variabele hernieuwbare energiebronnen in rekening te brengen en tekorten of overschotten aan elektriciteit te verhandelen kort voor realtime. Omwille van deze redenen moet de gate-closuretijd van de zoneoverschrijdende intradaymarkt (Intraday Cross-zonal Gate Closure Time – ID CZ GCT) korter bij realtime geplaatst worden om de mogelijkheden voor het uitwisselen van energie tussen marktpartijen te maximaliseren en om bij te dragen aan een betere integratie van variabele hernieuwbare energiebronnen in het energiesysteem.

De gate-closuretijd van de zoneoverschrijdende intradaymarkt zoekt de balans tussen twee belangrijke doelstellingen zoals beschreven in Artikel 59(2) van de CACM Verordening (EU) 2015/122:

1. Het maximaliseren van de kansen van de marktdeelnemers om hun balansen aan te passen via handel, zo dicht mogelijk bij realtime, binnen het tijdsbestek van de intradaymarkt, en
2. Het voorzien van voldoende tijd voor de TSB's en de marktdeelnemers voor hun plannings- en balanceringsprocessen met het oog op de netwerk- en operationele veiligheid

Verordening EMDR wijzigt Verordening (EU) 2019/943 artikel 8 om marktpartijen toe te laten te handelen korter bij realtime door een ID CZ GCT te eisen ten vroegste 30 minuten voor realtime. Het artikel bevat verder de mogelijkheid voor TSB’s om bij de betrokken regulerende instantie een afwijking aan te vragen. Artikel 8 stelt dat de betrokken regulerende instantie een afwijking kan toestaan tot 1 januari 2029 en biedt de mogelijkheid om nog een verdere afwijking aan te vragen tot 2031.

De hervorming is de aanleiding voor de start van een analyse bij alle Europese TSB’s gericht op het faciliteren van een gate-closuretijd van de zoneoverschrijdende intradaymarkt korter bij realtime op hun grenzen vanaf 1 januari 2026. De uitkomst varieert tussen de verschillende TSB’s. Indien hieruit blijkt dat het faciliteren van een verplaatsing van de ID CZ GCT dichter bij realtime niet haalbaar is, zal een afwijking aangevraagd moeten worden bij de nationale regulator, met in bijlage een impact analyse en een actieplan. Deze moeten ook geconsulteerd worden bij de marktpartijen.

In het document voor consultatie legt Elia uit waarom 1 januari 2026 niet haalbaar geacht wordt, rekening houdende met netwerk- en operationele veiligheid. De voornaamste vereisten die noodzakelijk geacht worden om betrouwbare uitbating te garanderen worden geïdentificeerd. Vervolgens stelt Elia een actieplan voor om aan deze vereisten te voldoen en om de afwijking zoveel mogelijk te beperken in de tijd. Een laatste deel vermeldt de voornaamste afhankelijkheden en bijkomende overwegingen.

Consultatieperiode 

Elia nodigt alle belanghebbenden uit om eventuele opmerkingen en suggesties te formuleren op het voor raadpleging voorgelegde document. 

De consultatieperiode loopt van 12 mei 2025 tot en met 12 juni 2025.

Na de consultatieperiode verzamelt Elia alle opmerkingen en feedback van de marktpartijen. Elia zal deze opmerkingen analyseren en integreren in een consultatierapport samen met de antwoorden van Elia. Naast het consultatierapport zal Elia de reacties van de marktdeelnemers (inclusief namen) publiceren op de website, behalve als expliciet werd vermeld dat de bijdrage als vertrouwelijk moet worden beschouwd. Het geconsulteerde document en het consultatierapport zullen bijgevoegd worden bij de formele brief met aanvraag tot afwijking, in te dienen bij de CREG voor goedkeuring.