België
In België zijn de bevoegdheden inzake energiebeleid verdeeld tussen de federale en gewestelijke overheden.
De regelgevingen op elk niveau steunen op dezelfde principes:
- er bestaat een juridische scheiding tussen enerzijds productie en verkoop en anderzijds het netbeheer;
- de transmissienetbeheerder bezit een monopolie voor het beheer van hun transmissie- of distributienetten gekoppeld aan strenge regels van corporate governance;
- er bestaat vrije toegang tot het net tegen goedgekeurde en gepubliceerde tarieven;
- de transmissienetbeheerder staat onder het toezicht van een regulator;
- alle overheden hebben de mogelijkheid om openbare dienstverplichtingen op te leggen voor wat betreft hun bevoegdheden. Zo heeft Elia de verplichting om groenestroomcertificaten te kopen van de groenestroomproducenten.
Federaal niveau
Elia bezit op het federale niveau een wettelijk monopolie als beheerder van het Belgische transmissienet voor elektriciteit. De licentie voor de uitvoering van dit monopolie is geldig voor een vernieuwbare termijn van 20 jaar.
De regelgeving die op federaal niveau geldt, is de wet tot wijziging van de Elektriciteitswet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt, die bekendgemaakt is in het Belgisch Staatsblad van 8 januari 2012 en het Koninklijk besluit van 22 april 2019 houdende een technisch reglement voor het beheer van het transmissienet van elektriciteit en de toegang ertoe, dat bekendgemaakt is in het Belgisch Staatsblad van 29 april 2019.
De CREG is, met ingang vanaf 1 september 2022, bevoegd om een gedragscode vast te stellen bedoeld in artikel 11, §2, van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt.
Deze gedragscode bevat de voorwaarden voor de aansluiting op en de toegang tot het transmissienet en de methoden voor het berekenen of vastleggen van de voorwaarden inzake het verstrekken van ondersteunende diensten en toegang tot de grensoverschrijdende infrastructuur, inclusief de procedures voor de toewijzing van capaciteit en congestiebeheer.
Gewestelijk niveau
De Gewesten zijn bevoegd voor de distributie en het plaatselijk vervoer van elektriciteit via netten met een nominale spanning tot en met 70 kV. Het onderscheid tussen lokaal transport en distributie wordt gemaakt op basis van de functie van het net.
Alle netten die hoofdzakelijk dienen voor het vervoer van energie van het transmissienet naar het distributienet zijn door de gewestelijke regulatoren aangeduid als:
- plaatselijk transmissienet (in Wallonië);
- gewestelijk transmissienet (Brussels Hoofdstedelijk Gewest);
- plaatselijk vervoernet (in Vlaanderen).
Elia is de beheerder van deze netten.
De gewesten zijn eveneens bevoegd voor de hernieuwbare energiebronnen (behalve de windmolenparken in zee die onder de federale bevoegdheid vallen) en het rationeel energiegebruik (REG).
De basiswetgevingen voor ieder gewest zijn de volgende:
-
Vlaanderen
-
Wallonië
-
Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Wetgeving
Technische reglementen
Regulatoren
De regulator op Vlaams niveau is de VREG.
Wetgeving
Technische reglementen
Regulatoren
De regulator op Waals niveau is CWaPE VREG.
Wetgeving
Technische reglementen
Regulatoren
De regulator op Brussels Hoofdstelijk niveau is Brugel.
Algemene toepassingseisen
De Europese netcode voor de aansluiting van verbruikers (DCC) en de Europese netcode betreffende eisen voor de aansluiting van elektriciteitsproducenten op het net (DCC en RfG) bepalen dat de netbeheerders algemene toepassingseisen voor goedkeuring moeten voorleggen aan de bevoegde, regelgevende instantie. In die context diende Elia voor toepassing op regionaal niveau voorstellen in bij de regionale regulatoren op 17 mei 2018. De algemene eisen van toepassing op federaal niveau werden echter expliciet opgenomen in het Federaal Technisch Reglement (Koninklijk besluit houdende een technisch reglement voor het beheer van het transmissienet van elektriciteit en de toegang ertoe van 22 april 2019, B.S. 29 april 2019.)
Bijkomend heeft Elia ook op 17 mei 2018 volgens de netcode RfG voorstellen ingediend voor vermogensdrempels voor elektriciteitsproductie-eenheden, waardoor productie-eenheden worden ingedeeld in types A, B, C en D. Productie-eenheden zijn significant vanaf Type B. Dit wil zeggen dat ze aan een aantal extra verplichtingen moeten voldoen uit de andere netwerkcodes.
Al deze documenten werden door de regionale regulatoren (CWaPE, Brugel & VREG) goedgekeurd.
Tot slot heeft Elia ook nog twee andere sets van algemene eisen opgesteld:
Deze toepassingseisen zijn reeds opgenomen in het Federaal Technisch Reglement van 22 april 2019, onder Deel 3. Aansluiting, Boek 1. Technische aansluitingseisen.
-
Nieuw versus /bestaand:
De nieuwe aansluitingsregels van de netwerkcodes RfG en DCC zijn volgens de codes alleen van toepassing op installaties die als nieuw worden beschouwd, met uitzondering van de specifieke, bestaande faciliteiten zoals gedefinieerd in die netwerkcodes. Artikel 4.2 van de codes laat toe dat een uitbreiding van de categorie "bestaande installaties" wordt voorzien.
Om de onzekerheid voor investeerders weg te nemen over welke aansluitingsregels nu op hen van toepassing zijn, werden er zowel op federaal als op regionaal niveau gebruik gemaakt van de mogelijkheid voorzien in art. 4.2 van de netcodes RfG en DCC om overgangsregimes in te voegen.
Op federaal niveau werd er een overgangsmaatregel opgenomen in het Federaal Technisch Reglement (KB van 22 april 2019). Zo kan een eenheid als nieuw beschouwd indien zij voldoet aan 3 cumulatieve voorwaarden. Namelijk als de definitieve en bindende overeenkomst voor de aankoop van, respectievelijk, de belangrijkste productiecomponent, het belangrijkste verbruiksonderdeel, de verbruikseenheid of de belangrijkste productiecomponent of HVDC-uitrusting, uiterlijk op 27 april 2019 wordt afgesloten. Het afsluiten van deze koopovereenkomst dient ter kennis worden gebracht aan de bevoegde systeembeheerder (alsook de transmissienetbeheerder) en hiertoe dient aan erkenningsaanvraag, vergezeld van bewijstukken, worden ingediend bij de federale regulator CREG.
Op regionaal niveau, in samenspraak tussen alle regionale regulatoren, werd er in een overgangsmaatregel voorzien. Concreet wil dit zeggen dat een installatie als nieuw zal beschouwd worden:- In Vlaanderen en Wallonië vanaf 1 november 2019.
- In Brussel vanaf 17 november 2019.
-
Beslissing nieuw versus bestaand:
-
Derogaties van de netcodes RfG/DCC/HVDC en opstellen van afwijkingscriteria:
De regulator kan algemene of specifieke afwijkingen toestaan op de technische vereisten van de netcodes, o.a. op de algemene toepassingseisen via een specifieke procedure. Hij stelt hiervoor afwijkingscriteria op na een publieke consultatie.
De vier Belgische regulatoren (CREG / VREG / CWaPE / Brugel ) hanteren dezelfde criteria en brachten een gezamenlijke tekst uit. Voor meer informatie verwijzen we naar de websites van de betrokken regulatoren.
